Kort antwoord
Je hebt het misschien niet door, maar je brein is continu aan het gissen hoe de wereld om je heen nu eigenlijk in elkaar steekt. Wat we uiteindelijk bewust ervaren, is een combinatie van wat we van tevoren voorspellen en de daadwerkelijke zintuiglijke informatie die we binnenkrijgen (via onze ogen of oren). Als de informatie die we binnenkrijgen onduidelijk of dubbelzinnig is, zoals bij het geluidsfragment waarin je zowel "brainstorm" als "green needle" kunt horen, dan wordt onze bewuste ervaring dus voornamelijk bepaald door onze voorspelling (bijvoorbeeld het woord “green needle” dat je er in probeert te horen).
Langer antwoord
Full HD breedbeeld ervaring
Laten we visuele waarneming als voorbeeld nemen: hoe we de wereld zien. Het deel van de wereld dat onze ogen scherp (en in kleur) kunnen registreren, beslaat eigenlijk maar een heel klein stukje van ons gezichtsveld; ongeveer zo groot als je duim op armlengte afstand. Bovendien verspringt dat beeld voortdurend, omdat je ogen gemiddeld drie keer per seconde op een compleet nieuwe plek landen. Dat is de beperkte zintuiglijke informatie waarmee het brein moet werken. Toch ervaren we de wereld heel anders: onze visuele ervaring van de wereld is rijk aan kleur, detail, beweging en diepte – van links naar rechts en van vloer tot plafond. Hoe creëert ons brein deze Full HD breedbeeld ervaring uit de gelimiteerde zintuiglijke informatie die onze ogen opvangen?
Het brein als voorspellingsmachine
De verrassende conclusie: wat we bewust ervaren (bijvoorbeeld zien of horen) is géén directe afspiegeling van de buitenwereld. Het is een soort inschatting (of “simulatie”) van de meest waarschijnlijke toestand van de wereld, gebaseerd op wat we verwachten én wat we op dat moment binnenkrijgen via onze zintuigen. Hoe sterker onze verwachtingen zijn, en hoe vager de zintuiglijke informatie, hoe meer onze bewuste ervaring wordt bepaald door wat we verwachten te zien of horen. Omgekeerd geldt hetzelfde: hoe zwakker onze verwachtingen zijn en hoe scherper de zintuiglijke informatie die we binnenkrijgen, hoe meer onze bewuste ervaring wordt bepaald door onze zintuigen. Kortom: onze bewuste ervaring is de beste inschatting van het brein over de toestand van de wereld om ons heen, een combinatie tussen wat onze zintuigen registreren en wat we op basis van eerdere ervaringen verwachten.
Meerdere interpretaties mogelijk
In veel gevallen is de informatie die we binnenkrijgen via onze zintuigen wazig of dubbelzinnig, en kan die op meerdere manieren worden geïnterpreteerd. Een bekend voorbeeld is de Necker-kubus (Figuur 1A). Deze kubus kan op twee manieren worden waargenomen: je kunt hem zien als een kubus waar je op neerkijkt, met de voorzijde rechtsonder (zoals in Figuur 1B), of als een kubus waar je naar opkijkt, met de voorzijde linksboven (zoals in Figuur 1C). Op basis van alleen de zintuiglijke informatie zijn beide interpretaties even waarschijnlijk. In zulke gevallen spelen verwachtingen een grote rol en is je waarneming (deels) te sturen, zodat je ofwel de ene ofwel de andere kubus ziet (probeer maar!).
Hetzelfde geldt voor het audiofragment waarin je zowel “brainstorm” als “green needle” kunt horen. Omdat het fragment zo dubbelzinnig is, spelen verwachtingen een grote rol: welke woorden je hoort, hangt sterk af van wat je probeert te horen.
Figuur 1. (A) De Necker-kubus die op twee manieren geïnterpreteerd kan worden: als een kubus die je van boven bekijkt (B) of van onder (C).
Alles of niets
Maar als het geluidsfragment zo dubbelzinnig is, waarom hoor je dan toch zó duidelijk het één óf het ander? Dat komt doordat het brein niet van onzekerheid houdt. Bewustzijn is alles of niets. Volgens de grote theorieën over het menselijk bewustzijn is dit te verklaren doordat een bewuste ervaring gepaard gaat met wijdverspreide activatie in het brein, die veel verschillende hersengebieden tegelijkertijd beslaat. Daarom is er op elk moment maar plek voor één bewuste ervaring.
Zodra één interpretatie (bijvoorbeeld “brainstorm”) dus ook maar een klein beetje sterker is dan de ander, worden alle andere interpretaties onderdrukt (zoals “green needle”). Op die manier ontstaat een heldere en overtuigende ervaring van “brainstorm”, ondanks dat je in het geluid zelf net zo goed “green needle” had kunnen horen.
Wil je meer te weten komen over hoe jouw bewuste ervaringen van de wereld om je heen gecreëerd worden door je brein, lees dan “Being you” van Anil Seth of “Een truc van de geest” van Daniel Yon.