Is dopamine goed voor je, en serotonine slecht?

beantwoord door Jeanette Mostert

Redactie, Vertaler: Natascha Roos & Sarah Schoch, Joosje Kist

Kort antwoord

Nee. Dopamine en serotonine zijn twee voorbeelden van neurotransmitters: deeltjes die berichten vervoeren tussen zenuwcellen. Beide neurotransmitters zijn essentiële moleculen die ons lichaam nodig heeft. Onze hersenen kunnen gezond functioneren dankzij een goede hoeveelheid dopamine en serotonine. Naast dopamine en serotonine, zijn er nog vele andere belangrijke neurotransmitters, zoals GABA, adrenaline, oxytocine en acetylcholine.

Langer antwoord

Neurotransmitters spelen een belangrijke rol binnen onze hersenen. Terwijl serotonine vaak het “gemoedstoestand molecuul” wordt genoemd, en dopamine vaak het “genotmolecuul”, zijn beide bij vele verschillende hersenfuncties betrokken.

Serotonine

Serotonine is vooral bekend om zijn rol in depressie. De meeste antidepressiva werken door middel van het boosten van serotonine (en soms ook noradrenaline, weer een andere neurotransmitter). Wanneer een hersencel serotonine uitscheidt om een bericht door te geven aan de volgende hersencel, worden de serotonine moleculen vaak weer snel opgeruimd om het bericht te stoppen (“We hebben je gehoord, stop maar met praten”). Antidepressiva blokkeren dit “opschoon-mechanisme”, wat de moleculen vervolgens de kans geeft om hun bericht voor langer dan normaal door te geven aan de volgende hersencel. Voor veel patiënten helpt dit bij het verbeteren van de gemoedstoestand en om depressieve symptomen te verminderen. Aan de andere kant speelt serotonine ook nog een belangrijke rol bij het leren, geheugen en bij andere cognitieve functies. Sterker nog, de exacte rol van serotonine in de hersenen is nog niet volledige bekend. Volgens onderzoeker B.L. Jacobs is serotonine zelfs “betrokken bij alles, maar verantwoordelijk voor niks”.

Dopamine

Dopamine is op een vergelijkbare manier complex. Het is beroemd vanwege zijn rol in genot, beloning en motivatie. Als jij een grotere beloning krijgt dan verwacht (bijvoorbeeld als je een 10 voor je examen krijgt), leidt dit tot een grotere afgifte van dopamine in verschillende hersendelen. Drugs, zoals bijvoorbeeld cocaïne, verhogen ook de dopamine niveaus in de hersenen, waardoor we meer gevoelens van genot en beloning ervaren. Wanneer het effect van de drugs afneemt, snakken we automatisch naar meer, wat uiteindelijk tot een verslaving kan leiden. Aan de andere kant is dopamine ook belangrijk voor vele cognitieve functies, en voor de controle over bewegingen. Patiënten met de ziekte van Parkinson hebben bijvoorbeeld een beschadiging aan de hersencellen die dopamine afgeven, wat de oorzaak is van die specifieke tremor. Problemen met aandacht en impulsiviteit in ADHD worden ook gelinkt aan verstoringen in dopamineniveaus van het brein.

Conclusie

Het hebben van een gezonde hoeveelheid van beide dopamine en serotonine belangrijk voor je brein. Een verstoorde balans in deze systemen kan resulteren in stoornissen zoals depressie, verslaving, ADHD en de ziekte van Parkinson.

Leuk feitje

Wist je dat serotonine en dopamine ook een belangrijke rol spelen in je darmen? Je darmen bevatten een stuk meer zenuwcellen (daarom worden de darmen ook wel onze “tweede hersenen” genoemd). Serotonine is bijvoorbeeld belangrijk voor de communicatie tussen deze darmcellen. Bacteriën in de darmen produceren neurotransmitters, zoals serotonine en dopamine, door het verteren van voedsel. Onderzoekers proberen op dit moment te begrijpen hoe neurotransmitters die in de darmen geproduceerd worden, de hersenen beïnvloeden. Je kan hier meer over dit onderzoek lezen.

Auteur: Jeanette Mostert
Redactie: Natascha Roos & Sarah Schoch
Vertaling: Joosje Kist

Verder lezen? (Engels)