Kort antwoord
Hoewel sommige processen zich meer in de rechter of de linker hersenhelft afspelen, hebben mensen in de realiteit geen specifieke hersenhelft die dominanter is. Daarnaast bepaalt de “dominantie” van een hersenhelft ook niet je persoonlijkheid.
Langer antwoord
Twee hersenhelften (hemisferen)
Als je ooit een foto of tekening van de hersenen hebt gezien, heb je waarschijnlijk opgemerkt dat deze, zoals een walnoot, door het midden gespleten zijn. Het lijkt daarom voor sommigen mensen logisch dat die verschillende hersenhelften dan ook verantwoordelijk zouden zijn voor verschillende taken. Er wordt bijvoorbeeld vaak gezegd dat de linkerhelft meer “logisch” denkend is, terwijl de rechter meer creatief en emotioneel is. Sommigen mensen gaan hierin nog verder, door te zeggen dat je dan ook meer logisch of creatief denkend bent, afhankelijk van de “dominantere” helft in je hersenen. Maar in werkelijkheid heb je geen hersenhelft die dominanter is, en bepaalt deze dus ook niet wat voor type persoonlijkheid je hebt.
Deze mythe komt voort uit een waar feitje over de hersenen – een paar hersenfuncties worden namelijk wel voornamelijk door een van de hersenhelften uitgevoerd, in vergelijking met de ander. Delen van de hersenen die verantwoordelijk zijn voor taal zitten voornamelijk, maar niet volledig, in de linkerhersenhelft. Ook andere processen, zoals die gerelateerd aan aandacht en focus, hebben de neiging juist de rechter hersenhelft iets meer te gebruiken. Deze voorbeelden zijn daarentegen uitzonderingen, en niet zo verdeeld als ze in eerste instantie lijken.

Figuur 1: Bovenaanzicht corpus callosum. Bron: Henry Gray (1918) Anatomy of the Human Body Plate 733 via Wikipedia https://en.wikipedia.org/wiki/Corpus_callosum
Duizenden hersenen zijn specifiek gescand om de verbindingen van hersencellen in beide helften te bekijken. Geen bewijs voor een algemene scheiding van hersenfunctie is gevonden in de twee helften. Zelfs met de paar uitzonderingen die we hierboven hebben genoemd, kan betrokkenheid van hersencellen van beide hersenhelften worden gezien. Het kan alleen zo zijn dat die betrokkenheid nèt iets meer, of net iets anders, in een hersenhelft plaatsvindt. Belangrijker nog, zulke studies vinden consistent geen bewijs dat individuen verschillen in hoe de verbindingen binnen hun hersenen werken. In andere woorden: onderzoekers vinden geen zogenaamde “links-of-rechts hersenige” mensen.
De informatiesnelweg
Onze hersenhelften zijn eigenlijk heel dicht verbonden met elkaar. Hoewel de hersenen lijken gespleten vanaf de buitenkant, zal je zien dat als je ze van de binnenkant in het midden bekijkt er eigenlijk een verbinding is met de drukste “snelweg” aan informatie in de hersenen. Dit deel van de hersenen dat vol zit met verbindingen, heet het “corpus callosum” en zorgt dat de twee helften met elkaar samenwerken tijdens alle hersenfuncties, in alle typische en gezonde mensen.

Figuur 2: Zijaanzicht corpus callosum. Bron: Henry Gray (1918) Anatomy of the Human Body Plate 720 via Wikipedia https://en.wikipedia.org/wiki/Corpus_callosum
Zeldzame procedures
Ook interessant, in een extreem zeldzame medische procedure, wordt deze snelweg door midden gesneden. De twee helften zijn dan compleet apart, zonder enige manier van directe communicatie. In deze patiënten kunnen we dus kijken of taal compleet verwerkt wordt in het linkerdeel van de hersenen. Als dat waar is, dan zouden ze, als we een geschreven vraag alleen aan de rechterkant van de hersenen laten zien, deze vraag niet kunnen begrijpen of beantwoorden. Maar deze mensen kunnen de vraag dus wel begrijpen èn beantwoorden! De patiënt kan alleen het antwoord niet hardop zeggen. Om dit te kunnen doen, zou de linker helft (waar het grootste deel van taal wordt verwerkt) toegang nodig hebben tot de vraag die in de rechterhelft ontvangen is. Dit is dus onmogelijk, omdat die grote snelweg tussen de hersenhelften verbroken is. Ze kunnen daarentegen wel het antwoord opschrijven, wat laat zien dat de rechter helft de taal kan begrijpen en verwerken, onafhankelijk van de linkerhelft.
In een nog zeldzamere procedure, wordt een hele hersenhelft van patiënten weggehaald! Je zou verwachten dat zulke extreme procedures enorme impact zouden hebben op vele hersenfuncties. Onderzoekers hebben patiënten die dit soort procedures zijn ondergaan bestudeerd, en in een studie hebben ze gevonden dat 70% van de kinderen van wie een hersenhelft volledig was weggehaald nog steeds adequate taalvaardigheden konden ontwikkelden en hun basis educatie konden afronden. 21% van de volwassenen die deze procedure waren ondergaan konden ook nog goed aan het werk.
Conclusie
Deze voorbeelden laten zien dat de hersenen op een veel complexere manier zijn georganiseerd dan simpelweg in twee helften. Zelfs als we verschillen vinden in de twee helften, zijn ze veel kleiner dan wat algemeen geloofd wordt. Daarbij laat modern neurowetenschappelijk onderzoek keer op keer zien dat wat de hersenen zo’n succesvol en krachtig systeem maakt, de efficiënt verbonden en flexibele organisatie is, wat ze helpt om constant aan te passen aan veranderingen. Dit is niet alleen nuttig voor het overleven in extreme medische situaties, maar ook een fundamenteel aspect van onze hersenen, dat plasticiteit heet.
Meer lezen?
(Engels) https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0071275
(Engels) https://www.nature.com/articles/483260a
(Engels) https://www.sciencedirect.com/topics/medicine-and-dentistry/hemispherectomy