Kort antwoord
Dit komt doordat er verschillende soorten geheugen bestaan die van verschillende processen in de hersenen afhankelijk zijn. Het leren fietsen is wat ‘procedureel geheugen’ wordt genoemd, en het kost veel tijd voor je zo’n handeling onder de knie hebt. Het herinneren van de 9/11 aanslagen is een voorbeeld van ‘episodisch geheugen’, en het gebeurt vaak snel en automatisch om zo’n herinnering op te slaan.
Langer antwoord
Originele vraag: “Hoe kan het dat het zo lang duurt om te leren fietsen, terwijl ik nog precies weet wat ik deed tijdens de aanslagen op het World Trade Center in New York op 11 september 2001? Oftewel, waarom is sommige informatie supersnel opgeslagen in ons brein, en sommige informatie zo langzaam?”
Er zijn verschillende soorten geheugen, en die zijn afhankelijk van verschillende hersengebieden. Leren fietsen is wat wetenschappers ‘procedureel geheugen’ noemen. Je leert hoe je moet trappen op de pedalen, draaien aan het stuur, de balans van je lichaam moet coördineren. Het duurt lang om dit te leren omdat een aantal verschillende gebieden in de linker- en rechterkant van je hersenen heel goed moeten samenwerken. Dit alles moet je met een perfecte timing doen, anders val je van de fiets en bezeer je jezelf. Het leren van al deze kleine aanpassingen vergt veel tijd en oefening. En soms pijn!
Als je je een specifieke gebeurtenis herinnert, zoals de aanslag op het World Trade Centre, dan heet dat ‘episodisch geheugen’ – je herinnert je een episode uit je leven. Dit type geheugen wordt sterk beïnvloed door de emoties die je op dat moment voelt. Wanneer een gebeurtenis een enorme emotionele impact heeft, zoals de aanslagen op het World Trade Center op 11 september, wordt het ook wel een ‘flitsherinnering’ genoemd. Het is alsof de flits van een camera afging en de herinnering voor altijd in je hersenen geprent staat. Deze zeer negatieve of zeer positieve gebeurtenissen blijven in ons geheugen hangen en kunnen vaak in meer detail worden opgeroepen.
Stel je voor dat je op een dag van je fiets valt en je arm breekt. De negatieve emoties zouden betekenen dat je je alle details van hoe het gebeurde en de pijn van je herstel nog vele jaren kan herinneren.
Waarom dit zo is, is nog steeds een belangrijke onderzoeksvraag. Sommige onderzoekers denken dat de emotie die tijdens de gebeurtenis werd gevoeld, de herinnering sterker in onze hersenen prent, zoals een heet ijzer een brandmerk op hout prent. Hoe heter het ijzer, hoe dieper het brandmerk. Anderen stellen dat het komt doordat emoties herinneringen aan niet-emotionele ervaringen onderdrukken die voor of na die gebeurtenis kwamen. Daardoor vallen de emotionele gebeurtenissen meer op. Bij het Donders Instituut onderzoeken we door middel van allerlei experimenten welke van deze verklaringen aannemelijker lijkt.